ประเพณี ปี๋ใหม่เมือง
ตามความเชื่อของชาวล้านนา
ถือว่าวันสงกรานต์
เป็นวันขึ้นปีใหม่ ซึ่งลำดับความสำคัญของแต่ละวัน
ดังนี้
วันสังขารล่อง
ตามประเพณีของชาวล้านนาวันนี้ทุกคนจะจุดประทัดตั้งแต่หลังเที่ยงขึ้นเป็นต้นไปถือว่าได้เป็นศักราชใหม่ ทุกบ้านจะตื่นแต่เช้าทำความสะอาดบ้านเรือน เพื่อละทิ้งสิ่งเก่าให้ผ่านไปกับวันสังขารล่อง
วันเนา หรือวันเน่า ทุกคนจะพูดแต่สิ่งดี ๆ ทำแต่สิ่งดี ๆ วันนี้เป็นวันแต่งดาของชาวล้านนา ทุกบ้านจะทำขนม ข้าวต้ม ห่อนึ่ง ส่วนใหญ่จะนิยมทำขนมจอก
หรือขนมเทียน ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะทำไส้ขนมจากมะพร้าวขูดเคี้ยวกับน้ำตาลจนแห้งแล้วปั้นเป็นก้อนห่อด้วยแป้งแล้วห่อด้วยใบตองนึ่ง
และจัดเตรียมสิ่งของสำหรับไปวัดในวันพญาวันหรือวันมหาสงกรานต์
วันพญาวัน
เป็นวันที่ทุกคนจะแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าใหม่
ใส่น้ำอบน้ำหอม จัดเตรียมสิ่งของไปทำบุญให้กับวงศาคณาญาติที่เสียชีวิตไปแล้ว ฟังเทศฟังธรรม และช่วงสาย ๆ จะมีการขนทรายเข้าวัดจัด
และนำตุงไส้หมู ไส้ช้าง ตุงสิบสองนักษัตรไปปักที่กองเจดีย์ทราย
หลังจากนั้นแต่ละบ้านก็จะเตรียมของไปดำหัวผู้เฒ่าผู้แก่ที่เคารพนับถือ อันได้แก่ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายพ่อ ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายแม่ ครูบาอาจารย์ที่นับถือ ดำหัวผีปู่ย่าประจำตระกูล เนื่องจากชาวล้านนาส่วนใหญ่ยังคงนับถือผีบรรพบุรุษ ดำหัวพ่อบ้าน/ผีที่รักษาหมู่บ้าน เจ้าที่เจ้าดิน และบางบ้านที่มีครูต่าง ๆ
ก็จะแต่งของดำหัวครูด้วยเครื่องเซ่นต่าง ๆ และน้ำขมิ้นส้มป่อย เพื่อเป็นสิริมงคล
(วันพญาวัน มีข้อห้ามว่าห้ามเด็ดดอกไม้ หรือใบไม้ในวันนี้)
วันปากปี
เป็นวันที่ทุกบ้านจะเตรียมขนุนทำเป็นอาหารต่าง ๆ เช่น
แกงขนุน ยำขนุนอ่อน เพื่อให้ตลอดทั้งปีมีแต่สิ่งที่ดี ๆ
ช่วยหนุนนำให้ชีวิตประสบแต่ความสุขความเจริญ
ดังนั้นประเพณีปี๋ใหม่เมือง
หรือประเวณีปี๋ใหม่เมืองจึงเป็นประเพณีที่สำคัญอีกหนึ่งประเพณีที่คนเหนือพึงปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนานจนถึงปัจจุบันนี้
ผู้เขียน
พยัคฆ์กูรู
วันที่เขียน
14/04/2556
